Martes, Marso 30, 2021

Kalbaryo ng Manggagawa't Maralita

Kalbaryo ng Manggagawa't Maralita

palpak nga ang rehimeng ito sa pangangalaga
sa kapakanan ng mamamayan ng kanyang bansa
kalbaryo ang kahirapang palubha ng palubha
na kaytindi ng pagtama sa manggagawa't dukha

di ba't ang lockdown ay di solusyon sa COVID-19
kundi ayusin ang buong Philippine health care system
dagdag-pondo sa kalusugan, at libreng mass testing
para sa lahat, pagpapaigting sa contact tracing

patuloy din ang kalbaryo ng kontraktwalisasyon
milyun-milyon din ang nawalan ng trabaho ngayon
pabrika'y nagsarahan dahil sa pandemyang iyon
ramdam nila'y di sapat ang ayuda kung mayroon

patuloy ang giyera sa droga't mga pagpaslang
wastong proseso ng batas ay di na iginalang
libu-libong dukha ang basta na lang tinimbuwang
dahil atas ng rehimeng uhaw sa dugo't bu-ang

ang di disenteng paninirahan ay kalbaryo rin
sa mga maralitang batbat na rin ng bayarin
sa kuryente, tubig, upa, kayrami nang singilin
idagdag pa ang mahal na pangunahing bilihin

ang mga manggagawang ito'y saan ba kakapit
maralitang walang trabaho'y talaga ring gipit
pamilya ng tinokhang, patuloy na nagagalit
tratuhing maayos ang sa ospital maaadmit

kaya sa Kalbaryo ng Manggagawa't Maralita
panawagan namin ay hustisya para sa madla
dapat ayusin ang sistema ng pamamahala
sa mga kapalpakan ay singilin ang maysala

kung di ito maaayos, dapat lang patalsikin
ng sambayanan ang maysalang bulok na rehimen
na sa karapatang pantao'y karima-rimarim
na sa panlipunang hustisya'y nagdulot ng lagim

- gregoriovbituinjr.

* litrato mula sa google

Lunes, Marso 29, 2021

Maikling Kwento - Ang Lipunang Alipin


ANG LIPUNANG ALIPIN
Maikling kwento ni Gregorio V. Bituin Jr.

Nagkaroon ng munting pag-aaral sa isang samahang maralita. Tinalakay nila ang mga uri ng lipunang pinagdaanan sa mahabang kasaysayan. Naipaliwanag ng tagapagturo mula sa samahang paggawa na may iba't ibang lipunan, at una niyang binanggit ang lipunang primitibo komunal. Sunod ay ang lipunang alipin. Sunod ay lipunang pyudal at ang lipunang kapitalista. Nabanggit din niya ang maaaring pangaraping uri ng lipunan sa hinaharap.

"Alam n'yo, mga kasama," sabi ng tagapagturo, "na dumaan tayo sa pagkakapantay-pantay ng kalagayan ng tao sa lipunan. Noong panahon ng primitibo komunal, sa isang tribu, pag nakahuli ang mga mangangagaso ng isang baboydamo, ito'y paghahati-hatian ng buong tribu, walang lamangan, patas ang palakad, kaya lahat ay nakakakain."

"Aba’y may ganyang lipunan pala noon." Sabi ni Igme, maralitang nangunguha ng mga tirang pagkain sa Jolibe at Makdo, at huhugasan upang iluto muli, na mas kilala sa pagpag.

"Oo, subalit nagbago ito nang lumitaw ang lipunang alipin. Nang ang isang tribu na ay nagugutom habang ang kabilang tribu ay nakakakain ng maayos, nilusob ng tribung gutom ang tribung busog, at nang matalo nila ito ay ginawa nilang alipin. At sinakop ang mga pook na maraming bunga at tanim. Dito nagsimula ang lipunang alipin." Napatango si Mang Igme.

Nagpatuloy ang tagapagturo. "Ang pang-aalipin ay uri ng sapilitang paggawa na kung saan tinuturing o tintratro ang isang tao na pag-aari ng iba. Inaari ang mga alipin nang labag sa kanilang kalooban mula nang sila'y nabihag, nabili o isinilang, at inaalisan ng karapatan na magbakasyon, tanggihang magtrabaho, o tumanggap ng bayad, katulad ng sahod. Alam nyo ba, dumaan din ang pang-aalipin sa kasaysayan na hindi tinuligsa kundi sinang-ayunan pa. Noong panahong wala pang Deklarasyon ng Karapatang Pantao, na nito lang 1948 naisulat matapos ang Ikalawang Daigdigang Digmaan. Sa Bibliya nga, ang pang-aalipin ay pinapayagan. Nakasulat ito  sa  Lumang   Tipan  (Exodus  21:1-11,  Exodo 21:20-21, Deuteronomiya 21:10-14, Exodo 21:1-7, Leviticos 25:44-47) gayundin sa Bagong Tipan (Efeso 6:5, I Timoteo 6:1). Ang mga talatang ito at hindi pagkokondena ng pang-aalipin sa Bibliya ang pangangatwirang ginamit ng mga tagapagtaguyod ng pang-aalipin sa Estados Unidos upang ipagtanggol ang pang-aalipin sa bansang ito. Ayon sa Levitico 25:44-47, ang mga Israelita'y pinapayagang bumili ng alipin. Ang mga anak ng biniling alipin ay maaari ring bilin at gawing alipin. Ang mga ito ay maaaring ipamigay ng bumili sa mga anak nito at gawing alipin. Ayon sa Exodo 21:1-6, ang isang biniling lalakeng aliping Israelita ay pinapayagang lumaya pagkatapos ng anim na taong pagsisilbi sa may-ari nito. Kung ang lalakeng aliping ito ay binigyan ng asawa ng may-ari, ang asawa at mga naging anak nito ay mananatiling pag-aari ng may-ari kahit lumaya na ang lalaking alipin. Kung ang lalakeng alipin ay ayaw nang umalis dahil mahal nito ang asawa at mga anak at ang amo, ito at ang pamilya nito ay habang buhay na magiging alipin. Sa Exodo 21:7, ang babaeng ipinagbili ng ama nito bilang alipin ay hindi maaaring palayain tulad ng isang aliping lalake. Sa Deuteronomiyo 21:10-14, ang babaeng bihag na kaaway ng mga Israelita sa digmaan ay maaaring pakasalan at sipingan kung ito ay magugustuhan. Kung ayaw na ng lalaki sa babaeng bihag, saka lang ito pinapalaya.“

Pailing-iling na lang ang mga mag-aaral. Maya-maya ay napataas ang kamay ni Igme, “Napanood ko ang pelikulang Spartacus na pag-aaklas ng mga alipin noon sa Roma. Palagay ko, tamang mag-aklas sila.”

Nagtaas ng kamay si Inggo at nagtanong. "Hindi ba pang-aalipin din ang pangangamuhan? Binabayaran ka upang gawin ang anumang gusto ng inyong amo? Ilan na bang OFW natin ang nagpaalipin sa ibang bansa ngunit umuwing bangkay?"

“Ay, tama kayo,” sabi ng tagapagturo. “Dahil sa tulad ni Spartacus ay nabatid natin na bilang tao ay dapat tayong lumaya sa pang-aalipin at magkaroon ng dignidad. Nang magkaroon ng Universal Declaration of Human Rights, naisulat sa mga unang talata pa lang ang “All men are created equal”. Ngunit bago iyan ay naisulat na sa Kartilya ng Katipunan ang mga katagang: “Maitim man o maputi ang kulay ng balat, lahat ng tao'y magkakapantay; mangyayaring ang isa'y hihigitan sa dunong, sa yaman, sa ganda; ngunit di mahihigitan sa pagkatao”. 

“Maraming salamat po sa inyong itinuro at natutunan namin sa paksang ito. Ah, dapat tayong lumaya sa pagkaalipin at pagsasamantala ng tao sa tao.” Sa ganitong punto ay natapos na ang araling nagbigay ng panibagong inspirasyon sa kanila, at nangakong babalik sa susunod.

* Unang nalathala sa pahayagang Taliba ng Maralita, ang opisyal na publikasyon ng pambansang samahang Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML), isyu ng Marso 16-31, 2021, pahina 18-19.

Huwag mong ikahiya kung anak mo'y aktibista

HUWAG MONG IKAHIYA KUNG ANAK MO'Y AKTIBISTA

huwag mong ikahiya kung anak mo'y aktibista
sapagkat siya'y prinsipyado't naging makamasa
sapagkat siya'y di napariwara sa barkada
sapagkat napalayo sa bisyo, lalo sa droga

natuto siyang aralin ang bayan at lipunan
natuto ring magsuri sa kongkretong kalagayan
natutong maging kritikal ang kanyang kaisipan
natutong karapatan at hustisya'y ipaglaban

bihira lang ang tumatahak sa ganitong landas
na labanan ang mapagsamantala't mararahas
na nangarap baguhin ang sistemang di parehas
na uring manggagawa'y mapaunlad, mapalakas

hanap na'y trabaho pagka-gradweyt sa kolehiyo
subalit ang makukuha'y kontraktwal na trabaho
kontraktwalisasyong tinanggal na ang benepisyo
kontraktwalisasyong iskema ng kapitalismo

doon lang niya malalaman paano lumaban
bakit ipaglalaban ang kanilang karapatan
na noon ay tiklop-mata sa isyung panlipunan
ngayong may trabaho, saka lamang nararanasan

nang nasa kolehiyo'y di man naging aktibista
ngayong may trabaho'y nag-aktibista sa pabrika
inalam ang karapatan ng mga tulad niya
nalaman bakit salot ang agency sa kanila

saanman mapadpad, pag may nakitang kamalian
tao'y ayaw maging bulag o magbingi-bingihan
payo mo mang huwag makialam sa isyung iyan
dahil apektado'y tiyak makikisangkot iyan

kung may anak kang aktibista, unawain sana
ayaw lang nilang maging bulag, may katwiran sila
lalo't may nakikita silang pagsasamantala
na kung di sila kikibo ngayon, aba'y kaylan pa?

- gregoriovbituinjr.
03.29.21

* litratong kuha ng makatang gala habang naglalakad sa Tutuban

Huwebes, Marso 18, 2021

Dapat, Lapat, Sapat, Tapat

DAPAT, LAPAT, SAPAT, TAPAT

DAPAT magsama-sama sa bawat pakikibaka
DAPAT kamtin ng bayan ang panlipunang hustisya
DAPAT sa pag-unlad ng bansa, lahat ay kasama
DAPAT walang maiiwan, kahit dukha pa sila

LAPAT sa mamamayan ang bawat nilang solusyon
LAPAT sa lupa ang bawat plano nila't kongklusyon
LAPAT sa masa bawat presyo ng bilihin ngayon
LAPAT sa katwiran ang bayan upang makabangon

SAPAT na pagkain sa hapag-kainan ng dukha
SAPAT na sahod at di kontraktwal ang manggagawa
SAPAT na proteksyon sa kababaihan at bata
SAPAT na pagkilala sa karapatan ng madla

TAPAT na pamumuno't batas di binabaluktot
TAPAT na paglilingkod, namumuno'y di kurakot
TAPAT na pangangasiwa, masa'y di tinatakot
TAPAT na pagsisilbi, lider ng bansa'y di buktot

- gregoriovbituinjr.

* kuhang litrato ng makatang gala habang naglalakad sa Pasig

Linggo, Marso 14, 2021

Maikling Kwento - May isang puno


MAY ISANG PUNO
Maikling kwento ni Gregorio V. Bituin Jr.

May matandang salaysay na ikinukwento ng aking mga nuno na halos di ko na matandaan subalit parang ganito: Sa isang ilang na pook ay may isang namumungang puno, kung saan sinumang mapadaan doong manlalakbay ay nakakakain at nabubusog sa bunga nito. 

Anang nuno, "Basta kunin mo lang ang kaya mong kainin habang ikaw ay napaparaan doon patungo sa iyong pupuntahan. Madali kasing mabulok ang bunga pag hindi agad kinain." Maraming manlalakbay ang napapadaan sa ilang na pook na iyon at namimitas ng masarap na bunga sa nag-iisang puno, lalo na't kainitan ng araw ay doon na rin sila sumisilong at kumakain. Hanggang magpatuloy sila sa paglalakbay.

Kaya kilala ang punong iyon na nagbibigay ng ginhawa sa mga manlalakbay. Patuloy iyong namumunga sa anumang bahagi ng taon. Ibinibigay ng kalikasan sa sinumang tao ang pagkaing nakakatugon sa kanilang gutom.

Marami rin mangangaral ang naringgan ko ng matalinghagang kwentong ito noong kabataan ko. Hanggang mapag-isip ko, paano kaya kung  mayroong  mag-angkin ng iisang punong ito? Kaya naman dinugtungan ko ang kanilang kwento.

Isang araw, naisipan ng isang ganid at tusong manlalakbay na nakakabatid ng ginhawang dulot ng puno sa sinumang maparaan doon na angkinin ito at bakuran. At sinumang manguha ng bunga ng puno ay kailangang magbayad, kundi man bilhin ito sa kanya.

Samakatwid, inangkin niya't ginawang negosyo ang bunga ng punong sinasabi ng mga tao'y di nawawalan ng bunga.

Kaya ang nangyari, bawat manlalakbay na magdaan sa pook na iyon, na sa layo ng nilalakbay ay nagugutom at nais kumain ng libreng bungang bigay ng kalikasan, ay napipilitan nang bumili ng pagkaing bunga sa tusong manlalakbay upang maibsan ang kanilang gutom.

Yaong mga may di sapat na salapi ay hindi makabili ng bunga kaya nagpapatuloy na lang sa paglalakbay sa kabila ng nadaramang gutom. 

Yaong mga maralitang napapadaan lang ay di na rin makapitas ng bunga ng puno upang maipakain sana sa kanilang anak na nagugutom. 

Hanggang napagpasyahan ng mga manlalakbay na nakakaunawa sa kabaitan ng kalikasan sa kanila na sila'y makapag-usap-usap. 

Anang isang manlalakbay, "Dati ay nakakakain tayo ng bigay ng kalikasan, subalit ngayon ay inangkin iyon ng isang ganid para sa kanyang sariling kapakinabangan. Bigay iyon ng kalikasan sa bawat manlalakbay, subalit bakit niya iyon inangkin? Ah, pinaiiral niya ang sistemang walang dangal, ang magkamal ng limpak na salapi, at pagtubuan ang kalikasan."

Anang isa pa, "Ginawa niyang pribadong pag-aari ang kalikasan upang siya lang ang makinabang. Dapat tanggalin sa kamay ng iilan ang pag-aaring dapat ay para sa taumbayan upang lahat ay makinabang."

Nagsipag-aklas ang mga manlalakbay at binuwag ang bakod sa puno at dinakip ang tusong nangamkam ng puno at pinalayas ito. Napakabait pa nila't pinalayas lang ang sakim at hindi pinaslang.

Nang mabuwag na ang bakod, ang bawat manlalakbay na dumaan sa punong iyon ay nakakapitas na ng bunga, nabubusog at nakadarama ng ginhawa. Natatamasa nila ang libreng bungang bigay ng kalikasan.

Makalipas pa ang maraming taon, nagkaisa ang mga mamamayan sa pook na iyon na alagaan ang puno at protektahan iyon laban sa mga pusong ganid na nais ditong umangkin.

* Unang nalathala sa pahayagang Taliba ng Maralita, ang opisyal na publikasyon ng pambansang samahang Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML), isyu ng Marso 1-15, 2021, pahina 18-19.