Linggo, Marso 12, 2023

Para kanino nga ba ang pag-unlad?

PARA KANINO NGA BA ANG PAG-UNLAD?

"Hindi nga masama ang pag-unlad
Kung hindi nakakasira ng kalikasan"
- mula sa walang kamatayang awiting Masdan Mo Ang Kapaligiran ng bandang ASIN

patuloy ang kaunlaran ng ating kabihasnan
mga gusali't kondominyum ay nagtatayugan
mga bagong tulay na ginawa'y naghahabaan
habang pinapatag naman ang mga kabundukan

ginamit ang fossil fuel para raw sa pag-unlad
sangkaterbang coal plants pa ang itinayo't hinangad
kinalbong bundok at gubat ay talagang nalantad
habang buhay ng tao'y patuloy na sumasadsad

sinemento ang mga bakong lansangan sa lungsod
pati mga daan upang maging farm-to-market road
ang mga tiwangwang na lupa'y nilagyan ng bakod
bumundat ang kapitalistang nambarat sa sahod!

lumikha ng mga eroplano't barkong pandigma
nagpataasan ng ihi ang iba't ibang bansa
sinugod pa ng Rusya ang Ukraine, nakakabigla
sa isyung klima, Annex 1 countries ang nagpalala

di raw masama ang pag-unlad, lagi nilang sambit
kung di sisira sa kalikasan, dagdag ng awit
pag-unlad ba'y para kanino? tanong na malimit
para sa iilan? di kasama ang maliliit?

- gregoriovbituinjr.
03.12.2023

Miyerkules, Marso 8, 2023

Pagpupugay sa kababaihan

PAGPUPUGAY SA KABABAIHAN

ano nga bang ugat ng inyong kaapihan
gayong di kayo dapat api sa lipunan
pagkat kalahati kayo ng daigdigan
at kami'y mula sa inyong sinapupunan

api ba dahil sa sistemang patriyarkal?
dahil ba nanalasa'y sistemang kapital?
ah, bakit, gayong mundo'y inyong iniluwal
kayo ang aming ina, inang mapagmahal

ilaw ng tahanan ay di dapat mapundi
dahil lalaban din kayo pag naaapi
kayo ang nag-alaga sa aming paglaki
dahil sa inyo, lagay namin ay bumuti

ating itayo ang lipunang makatao
na walang mahirap at mayaman sa mundo
kung saan ang bawat isa'y nirerespeto
at walang pagsasamantala sa kapwa mo

katawang biyolohikal ma'y magkaiba
ay di rason upang kayo'y masamantala
baguhin na natin ang bulok na sistema
nang makamit din ang panlipunang hustisya

- gregoriovbituinjr.
03.08.2023Pagpupugay sa kababaihan

Biyernes, Marso 3, 2023

Maling clue sa puzzle

MALING CLUE SA PUZZLE
Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Enero 24, 2023 pa ang puzzle na ito sa tabloid na Pilipino Star Ngayon, pahina 10, at ngayong Marso 3, 2023 ko lang nasagutan. Hindi ko ma-decipher noon nang una kong subukang sagutin ito batay sa inilatag na clue.

Ang panuntunan sa Quotes in the Puzzle ay ito: Buuin ang English quotation sa ibaba. Ang bawat numero sa kahon ay may katumbas na letra. Para matulungan kang mabuo ito, narito ang ilang clue: 3=M, 8=R, 17=Y.

Sinundan ko ang clue, nahirapan akong sagutan iyon. Hanggang sa iniligpit ko na ang dyaryo. Isang buwan din ang nakaraan, at muli kong nahalungkat ito kanina, at sinubukan muling sagutin. Hindi ko pa rin makuha ang sagot. Hanggang sa mapagtanto kong baka mali ang clue nilang ibinigay. Ah, inililigaw nila tayo sa kagubatan. Ingat, baka may leyon doong nakaabang at silain tayo.

Tinitigan ko ang ikasampung salita na may apostrophe o kudlit matapos ang ikatlong letra. Mukhang _ _ _'RE ito, at tiyak hindi _ _ _'LL. Hindi tumatama ang clue na R sa numero 8.

Kaya ang nangyari, hindi ko na sinunod ang clue. Baka nagkamali ang gumawa ng puzzle (o baka sinadya upang iligaw tayo o kaya'y pinaglalaruan ng mga kutong lupa). Kaya ginawa ko ang dati kong ginagawa. Hindi ko na pinansin ang ibinigay na clue, kundi sinubukan ang iba pang letrang maaaring sumakto. Nakuha rin. Ang tamang clue ay 3=A, 8=Y, 17=P.

Tingnan mo ang litrato ng puzzle. Tumama na ang sagot, at nabasa na natin kung ano ang quote ni Bill Murray: Whatever you do, always give one hundred percent, unless you're donating blood.

Anong aral mayroon sa karanasang ito? Huwag laging sundan ang ibinigay na clue, dahil minsan, iminamali ka nila upang hindi mo masagutan ang puzzle, upang maligaw ka ng landas, upang hindi ka magpatuloy sa pagresolba sa suliraning kinakaharap, kundi ang lumayo.

Tulad din sa buhay, maraming may karanasan na subalit sablay ang mga payo nila. Ang karanasan nila noon ay maaaring hindi na umubra sa panahon ngayon. Nagbabago ang panahon. Noon, pag wala kang telepono, tatawag ka sa tindahan, at magbabayad ka sa bawat tawag mo. Ngayon, may selpon ka na, hindi mo na kailangang pumunta ng tindahan upang tumawag. May chat na rin sa socmed.

Napaniwala nila tayo na iyon nga ang clue. Subalit sa pamamagitan ng kongkretong pagsusuri sa kongkretong kalagayan ay napagtanto nating hindi iyon ang tamang clue. 

Nabigyan ka man ng maling clue, hindi iyon dahilan upang sumuko ka na lang. Hindi iyon dahilan upang hindi ka magpatuloy.

Huwag mong sundan ang kanilang clue, at baka inililigaw ka lang nila. Baligtarin mo kaya ang suot mong damit o kamiseta at baka paikot-ikot ka na lang diyan sa kasukalan ay wala kang napapala. Masukal ang kagubatan kung paanong masukal din ang kalooban ng lungsod.

Maghagilap ka ng sarili mong clue upang mahanap mo ang tamang kasagutan. Kongkretong pagsusuri sa kongkretong kalagayan upang hindi ka sumablay sa iyong pagtunton sa nararapat na kalutasan sa mga kinakaharap na suliranin.

MALING CLUE SA PUZZLE

mali ang clue sa palaisipan
anong letrang itatapat diyan
sa numerong nasasa kahunan
nang pangungusap ay mahulaan

nahirapan dahil mali ang clue
at nagpasyang huwag sundan ito
kundi sadyang hanaping totoo
ang letrang katumbas ng numero

ginawa'y kongkretong pagsusuri
sa kalagayang di dali-dali
natukoy ang sinabog na binhi
hanggang makamtan ang minimithi

kaya pangungusap ay nabuo
nagsuri't di nagmula sa buho
pag ginawa ng buong pagsuyo
ang sagot ay iyong mahuhulo

03.03.2023