Pagtahak sa hindi makasariling buhay

PAGTAHAK SA HINDI MAKASARILING BUHAY

ako'y tumahak sa hindi makasariling buhay

pagkat hindi pagpapayaman ang sa puso'y taglay

buhay ko'y sa marangal na layunin inialay

lipunang makatao'y matayo ang aking pakay

bakit di ko nga ba isipin ang pagpapayaman?

ang mag-angkin ng mag-angkin ng yaman sa lipunan?

para ano? para kapwa ko'y pagsamantalahan?

ang maging sikat? sambahin ako ng mamamayan?

sayang ang buhay kung magpayaman lang ang isip mo

sayang ang buhay kung magpakabundat ka lang dito

sayang ang buhay kung magiging tuso sa negosyo

sayang ka kung wala kang banal na misyon sa mundo

bakit ka isinilang? upang yaman ay makamal?

mag-angkin ng milyong piso, maupo sa pedestal?

at magbababad sa bisyong babae, alak, sugal

ah, ganyan ba kababaw ang kasiyahan mo, hangal?

nasulat nga doon sa Kartilya ng Katipunan:

"Ang buhay na di ginugol sa banal na dahilan

ay kahoy na walang lilim kundi damong makamandag."

Kartilya'y gabay ko hanggang sa aking kamatayan

may esensya ang buhay kung sa masa'y naglilingkod

napagtanto ko bilang obrerong kayod ng kayod

at hindi sa walang kwentang buhay magpatianod

isang beses lang mabuhay, anong nakalulugod?

anong katuturan ng pagpapayaman sa mundo

at mag-angkin ng maraming pag-aaring pribado

wala, sayang ang buhay kung iyan lang ang layon mo

mabuti pang mamatay sa paglilingkod sa tao

oo, hanap ko'y katuturan, esensya ng buhay

kaya tinahak ay hindi makasariling buhay

sa pagtulong sa kapwa, sa pakikibakang tunay

na may silbi ako sa kapwa kahit na mapatay

- gregoriovbituinjr.

Karangalan ko ang ma-redtag

karangalan ko ang ma-redtag, oo, karangalan

dahil kinalaban ang pamahalaang haragan

na nag-atas ng tokhang, pagpaslang sa mamamayan

sa ngalan ng War on Drugs, pulos dugo't karahasan

isang karangalang ma-redtag ang tulad kong tibak

pagkat isang lipunang malaya ang tinatahak

pagkat bulok na sistema'y dapat nang binabakbak

at bigyang lunas ang kanser ng bayang nagnanaknak

dahil pangarap itayo'y lipunang makatao

dahil nais na bawat isa'y nagpapakatao

walang mapang-api't mapagsamantala sa mundo

di kontraktwal kundi regular ang bawat obrero

ipinaglalaban ang dignidad ng bawat isa

nakikibaka para sa panlipunang hustisya,

karapatang pantao at kapakanan ng masa

pinagkakaisa ang manggagawa't magsasaka

sa Kartilya ng Katipunan ay may sinasabi

ang payo sa bayan: Ipagtanggol ang mga api

na sinundan pa ng: Kabakahin ang mang-aapi

pawang mga alituntunin ng bawat bayani

di ako gayon katapang, bagamat di rin duwag

natatakot din ako, subalit dapat pumalag

lalo na't hustisya'y binababoy ng salanggapang

at wastong proseso ng batas ay di na ginalang

sa sarili na'y magsimulang labanan ang takot

upang maipakitang maysala'y dapat managot

kung pulos takot, walang titindig laban sa buktot

hinahayaan nating mamayani ang baluktot

ang ganyang pagre-redtag ay pamamaraan nila

upang takutin ang masang nagnanais mag-alsa

dahil palpak ang pamumuno ng tuso't burgesya

dapat lang patalsikin ang bu-ang na lider nila

dinadaan ko lang sa tula ang panunuligsa

di pa makalabas, may pandemyang kasumpa-sumpa

kayrami pang tokhang na nangyari't di nabalita

sa midya't takot ang pamilya't baka balikan nga

hanap ng masa'y hustisya, samutsari ang isyu

pawang pagpaslang ang meryenda ng mga berdugo

na binaboy ang batas, wala nang wastong proseso

dahil atas din iyon ng bu-ang na liderato

nagpasa pa ng Anti-Terror Law ngunit ang target

ay di lang terorista kundi aktibistang galit

sa maling sistema ng elitista't mapanglait

na pinagsasamantalahan yaong maliliit

karangalan na ang ma-redtag, isang karangalan

pagkat aking tula'y binabasa pala ng bayan

kung ako'y dakpin dahil sa pinaniniwalaan

di ako yuyuko ikulong man o mamatay man

- gregoriovbituinjr.

Tunggalian sa piketlayn

TUNGGALIAN SA PIKETLAYN

nakita ko lamang ang larawang iyon sa opis

anong ganda ng pagkakaguhit, napakakinis

tinanggalan ko ng alikabok hanggang luminis

larawan ng pag-alpas sa hirap at pagtitiis

may pamagat sa ilalim pag iyong tinitigan

nakasulat ng bolpen, "Tunggalian sa Piketlayn"

oo, pagkat iyon mismo ang inilalarawan

mga manggagawang kapitbisig na lumalaban

"Doloricon 87" nasusulat din doon

ibig sabihin, ipininta ni Neil Doloricon

aba'y higit nang tatlong dekada na pala iyon

na tunay na inspirasyon sa magpipinta ngayon

na tulad ko'y inspirasyon din ito sa pagkatha

na sama-samang nakikibaka ang manggagawa

na paabot sa atin ay mapagpalayang diwa

salamat sa larawan, sa laban ay maging handa

- gregoriovbituinjr.

Kwento: Ang umano'y kantyaw ng unggoy

ANG UMANO’Y KANTYAW NG UNGGOY

Maikling kwento ni Gregorio V. Bituin Jr.

Napagkwentuhan ng mga manggagawa kung ano ang sinasabing kantyaw ng unggoy sa kanilang pagtalakay sa ARAK o Aralin sa Kahirapan. Isa iyong aklat na may ilang kabanata na inakda ni Ka Popoy Lagman, dating pangulo ng Bukluran ng Manggagawang Pilipino (BMP).

Ayon kay Ka Igme, ang tagapagpadaloy ng talakayan, "Alam n'yo, mga kasama, pag inaral natin ang kasaysayan ng sandaigdigan, hindi man umunlad ang mga unggoy sa gubat matapos ang daang milyong taon ng pag-iral, wala naman maituturing na "mayaman" at "mahirap" na mga unggoy. Pare-parehas lang sila sa kanilang katayuan sa gubat. Habang sa ating lipunan, hindi masasabing pare-parehas ang katayuan ng tao. May "mayamang" tao at "mahirap" na tao. Kung "humirap" man ang buhay ng mga unggoy sa kagubatan, kung nasa bingit man sila ng ekstinksyon, ito’y hindi nila kasalanan kundi kagagawan pa rin ng tao."

"Oo nga, ano, walang mayaman o mahirap sa daigdig ng mga unggoy sa totoong buhay." Sabi naman ni Inggo, isang manggagawa sa pabrika. "Kaiba iyan sa sineng napanood ko na may pamagat na Planet of the Apes. May naghaharing unggoy sa kanilang daigdig."

"Ito pa," pagpapatuloy ni Ka Igme, "at nais kong basahin: Kung ang unggoy ay marunong tumawa, ito’y maluluha sa kakatawa sa tao. Ang tao ay may kung anu-anong aparato sa produksyon. Siya’y intelihente, imbentor at produktibo. Nagtatayo ng nagtataasang mga gusali at magagarbong mga syudad. Maunlad ang imahinasyon, emosyon at lenggwahe. May konsepto ng moralidad, relihiyon at sibilisasyon. May syensya, sining at teknolohiya. May industriya, agrikultura at komersyo. May mga eroplano’t barko, may mga makina’t kompyuter. Lahat ng ito ay wala ang unggoy. Pero hindi maiingit ang unggoy sa klase ng paghihirap ng mayorya ng tao sa daigdig."

"Grabe naman po iyan, Ka Igme," sabi ni Teresa, na mananahi sa katabing pabrika. "Ikinukumpara ninyo ang ating lipunan sa unggoy. syempre, dahil hindi nakakapag-isip ng syensya ang unggoy, hindi sila nakakapagpatayo ng mga building o nakakagamit ng selpon o kompyuter. Tao lang ang nakakapag-isip."

"Iyon nga ang punto, iha." Sabi ni Ka Igme, “Dahil sa daigdig ng mga hayop ay walang pagsasamantala kaya walang mahirap at mayaman sa kanila. Hindi tulad sa ating mga tao na may mahirap at mayaman sa kabila ng kaunlarang inabot ng lipunan. Nakapunta na nga ang tao sa buwan at nakagawa na tayo ng sinasabi mong selpon at kompyuter, subalit hindi pa rin malutas ng tao ang laksang kahirapan. Kung kaya mang lutasin ay ayaw lutasin dahil may tatamaan sa kanila. Iyan ang punto, kaya kung makikita tayo ng unggoy ay baka tawanan lang tayo dahil may naghihirap na tao sa kabila ng pag-unlad ng buong lipunan.”

“Nauunawaan ko na po, Ka Igme, maraming salamat sa paliwanag. Kung masosolusyonan man ang kahirapan, dapat po hindi parang limos, di po ba? Limos sa mahirap, limos sa pulubi. Parang band aid solution lang po iyon, di po ba? Ang tanong ko na lang, paano natin malulutas ang kahirapang ayaw lutasin ng mayayaman kung sila ang tatamaan?”

“Hindi ang mayayaman ang lulutas, Ineng, dahil kontento na sila sa narating nila. Maliban doon sa mayayamang masisiba na di makuntento sa kung anong meron sila. Para iyang isang puno na punong-puno ng bunga, na ang lahat ng maparaan doon ay nakikinabang. Subalit nang inagkin na ng isang mangangalakal ang lupain ng mga punong iyon, at ibenta ang bunga ng mga puno, hindi na nakikinabang ang lahat sa bunga ng kalikasan, kundi ang dupang na mangangalakal na ang nakikinabang. Pinagtubuan niya ang punong iyon.”

“Kung tutuusin po, hindi naman masama iyon, di po ba?” Si Teresa.

“Hindi masama kung sa punto de bista ng mga mayayaman, dahil kumikita sila. Subalit masama dahil binakuran niya ang lupaing mapunong iyon at inangkin, kaya ang dating masaganang pamayanan, ngayon ang mga tao ay naghihirap, dahil hindi makakuha ng bunga ng puno. Kaya ang dapat tanggalin sa kamay ng masiba ang pribadong pagmamay-ari ng punong iyon upang muling makinabang ang pamayanan, at walang nagugutom,” ang mahabang paliwanag ni Ka Igme.

Natapos ang talakayan na nauunawaan nila kung bakit kantyaw ng unggoy ang paksa ng talakayan. Umuwi silang may dalang pag-asang may pagbabago pa kung sila’y kikilos ng sama-sama tungo sa pangarap nilang lipunang makatao at pantay-pantay na dapat maitayo.

* Unang nalathala sa pahayagang Taliba ng Maralita, ang opisyal na publikasyon ng pambansang samahang Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML), isyu ng Abril 1-15, 2021, pahina 16-17.