Thesis ng dukha sa Taliba ng Maralita

THESIS NG DUKHA SA TALIBA NG MARALITA

wala tayo sa akademya ngunit nag-aakda

ng samutsaring sanaysay, balita, kwento't tula

thesis sa mahalagang paksa'y pilit ginagawa

kaya nga meron tayong Taliba ng Maralita

na pahayagan ng dukha sa ilang komunidad

upang kahit mahirap, ipakitang may dignidad

ang thesis o pagsusuri ng dukha'y mailantad

kung bakit ba buhay nila sa mundo'y di umusad

hangga't may Taliba ng Maralita'y magpatuloy

sa pakikibaka, ang duyan man ay di maugoy

nagtitiyaga upang di malubog sa kumunoy

ng hirap na dulot ng tusong pakuya-kuyakoy

Taliba'y saksi sa bawat patak ng dugo't pawis

ng manggagawa't dukhang patuloy na nagtitiis

dito nilalathala ang kasaysayan at thesis

kung paanong manggagawa't dukha'y magbigkis-bigkis

- gregoriovbituinjr.

05.22.2023

* ang Taliba ng Maralita ang opisyal na publikasyon ng pambansang samahang Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML) na nalalathala ng dalawang beses kada buwan

Pagkatha ng kwento't nobela

PAGKATHA NG KWENTO'T NOBELA

pinangarap kong maging isang nobelista

kaya sa maiikling kwento nag-umpisa

ang katha ng ibang awtor ay binabasa

upang mapaghusay ang pagkatha tuwina

ang maiikling kwento ko'y nailathala

sa pahayagang Taliba ng Maralita

na publikasyon ng isang samahang dukha

kaypalad ko't nilathala nila ang akda

itong nobela'y pinagtagpi-tagping kwento

unang kabanata, ikalawa, ikatlo

anong banghay, saang lugar, anong titulo

bakit walang isang bayani ang kwento ko

bayani'y kolektibo, walang isang bida

walang Superman, Batman, Lastikman, o Darna

kundi sa bawat kwento, bayani'y ang masa

sa mapang-api't mapagsamantala'y kontra

nawa unang nobela'y aking masimulan

upang nasasaloob ay may malabasan

bida'y obrero, magsasaka, kalikasan

mithi'y matayo ang makataong lipunan

- gregoriovbituinjr.

05.18.2023

* ang pahayagang Taliba ng Maralita ang opisyal na publikasyon ng

samahang Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML)

Boto

BOTO

higit isang taon na rin makaraang bumoto

ng isang lider-manggagawa sa pagka-Pangulo

bagamat anak ng diktador sa kanya'y tumalo

subalit makasaysayan na ang nangyaring ito

dahil pinatunayan ng ating lider-obrero

kaya pala niyang makipagsabayan sa trapo

at ibang kinatawan ng kapitalista rito

sa entablado ng mga nais maging pangulo

nakita ng masang kayang sumabay sa debate

ng lider-manggagawa sa mga representante

ng trapo, dinastiya, burgesya, na ang mensahe

lider-manggagawa naman sa bayan magsisilbi

tapos na ang panahon ng pambobola ng trapo

bagamat makapangyarihan pa ang mga ito

kaya pa ring gawing Buy One Take One ang mga BOTO

ah, dapat nang wakasan ang ganyan nilang estilo

- gregoriovbituinjr.

05.14.2023

Kwento - Sahod vs. Presyo? O Sahod vs. Tubo?

SAHOD VS. PRESYO? O SAHOD VS. TUBO?

Maikling kwento ni Gregorio V. Bituin Jr.

“Bakit pag sa malalaking kinikita ng mga kapitalista o ng malalaking negosyante, walang nagsasabing tataas ang presyo ng mga bilihin pag tumaas ang kanilang kinikita? Subalit kaunting baryang taas ng sahod ng manggagawa, sinasabing magtataasan na ang presyo ng mga bilihin?” Ito ang bungad na tanong ni Aling Ines kay Mang Igme, habang sila’y naghuhuntahan sa karinderya ni Mang Igor katabi ng opisina ng unyon.

Narinig iyon ni Mang Inggo, isa sa lider ng unyon. “Hindi po totoo na pag tumaas ang sahod ng manggagawa ay tataas din ang presyo ng bilihin. Binobola lang tayo ng mga iyan. Paraan nila iyan nang hindi tayo taasan ng sahod habang limpak ang kita nila sa ating lakas-paggawa.”

Sumabad din si Mang Igme, “Ano ka ba naman, kasamang Ines. Syempre, kapitalista sila. Mga negosyante, malakas ang kapit sa gobyerno, at makapangyarihan. Tama si Inggo. Ang totoo niyan, ang talagang magkatunggali ay sahod at tubo, sahod ng manggagawa, at tubo ng kapitalista. Pag tumaas ang sahod ng manggagawa, bababa ang tubo ng kapitalista. Upang tumaas ang tubo ng kapitalista, dapat mapako sa mababa ang sahod ng manggagawa. Kaya walang epekto sa kapitalista ang presyo ng bilihin, tumaas man o bumaba.”

“Subalit bakit nga ganyan? E, di, ang dapat pala nating hilingin o kaya’y isigaw: Sahod Itaas, Tubo Ibaba! Hindi ba?” Sabi ni Aling Ines.

“Tama ka, Ines!” si Mang Igme uli, “Subalit ang Sahod Itaas, Presyo Ibaba ay mas makapagmumulat sa mas malawak na mamamayan, dahil iyon ang mas malapit sa kanilang bituka. Baka hindi nila intindihin ang Sahod Itaas, Tubo Ibaba, baka sabihing panawagan lang iyan sa loob ng pagawaan. Sa ngayon, nananatili pa rin namang wasto, bagamat kapos, ang Sahod Itaas, Presyo Ibaba.”

Sumagot din si Mang Igor na nakikinig matapos magluto. “Kaya kailangan pa ng mamamayan ang makauring kamalayan, na magagawa lang natin sa pagbibigay ng edukasyong pangmanggagawa, tulad ng Landas ng Uri, Aralin sa Kahirapan, at ang paksang Puhunan at Paggawa. Hangga’t hindi naaabot ng manggagawa ang makauring kamalayan, baka hindi nila maunawaan ang panawagang Sahod Itaas, Tubo Ibaba, o Tubo Kaltasan. Paano ito maiuugnay sa buhay sa lipunan.”

“Sige,” sabi ni Aling Ines. “Magpatawag tayo ng pulong at pag-aaral sa Sabado upang talakayin ang konseptong iyan. Bago iyan sa amin.”

Dumating ang araw ng Sabado, at sa opisina ng unyon ay dumalo ang nasa dalawampung manggagawa. Idinikit nila sa pader ang isang manila paper. Matapos ang kumustahan ay nagsimula na ang talakayan.

Si Mang Igme, "Alam nyo ba na may apat na sikreto ang kapitalismo hinggil sa sahod, subalit apat na katotohanang pilit nilang itinatago sa manggagawa. Una, ang sahod ay presyo. Ikalawa, ang sahod ay kapital. Ikatlo, ang sahod ang pinanggagalingan ng tubo. At ang huli, ang sahod ay galing mismo sa manggagawa. Napakaliit na nga ng naibibigay sa manggagawa, nais pang baratin ng kapitalista upang humamig pa limpak-limpak na tubo. Ang sahod ay hindi lang panggastos ng manggagawa para siya mabuhay. Ito mismo ay gastos ng kapitalista para umandar ang kanyang negosyo at lumago ang kanyang kwarta. Ibig sabihin, ito ang pinakaimportanteng bahagi ng kanyang kapital.”

Nagtanong si Iking, “Ibig po bang sabihin, hindi sapat ang sigaw nating Sahod Itaas, Presyo Ibaba, kundi ang sinabi ni Aling Ines na Sahod Itaas, Tubo Bawasan, kung sa atin palang manggagawa galing ang tubo.”

“Tama ka.” Sagot ni Mang Igme. Mahaba pa ang naging talakayan. Maraming tanong at paliwanag. 

Pinutol ni Mang Inggo ang talakayan, "Kung wala nang mga tanong, iyan muna ang ating tatalakayin. Sunod nating paksa ay bakit kailangan natin ng kamalayang makauri." Sumang-ayon naman ang mga kasama.

* Unang nalathala sa pahayagang Taliba ng Maralita, ang opisyal na publikasyon ng pambansang samahang Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML), isyu ng Mayo 1-15, 2023, pahina 18-19.

Tugon ko sa tanong ni Doc Ben

TUGON KO SA TANONG NI DOC BEN

"Anong karapatan mong magretiro't magpahinga

sa bawat laban para sa kagalingan ng masa

na para kumain, nangangalakal ng basura

pang-almusal, tanghalian, hapunan ng pamilya?"

napaisip agad ako sa kanyang simpleng tanong

at nais kong magbigay ng napag-isipang tugon

magretiro sa laban ay wala sa isip ngayon

pagkat retiro ko'y pag sa lupa na nakabaon

dahil ang paglilingkod sa masa'y hindi karera

na pagdating ng edad sisenta'y retirado na

baka magretiro lang pag nabago ang sistema

at nakuha ang kapangyarihang pampulitika

hangga't may mga uri at pribadong pag-aari

na sa laksang kahirapan sa mundo'y siyang sanhi

asahan mong sa pakikibaka'y mananatili

aktibistang Spartan tulad ko'y nais magwagi

ipanalo ang asam na lipunang makatao

lipunang patas, bawat isa'y nagpapakatao

kung ang rebolusyon natin ay di pa nananalo

asahang retiro ay wala sa bokabularyo

- gregoriovbituinjr.

05.13.2023

Tanagà sa aklasan

TANAGÀ SA AKLASAN

may reklamong pabulong

ang mga nasa unyon

tanabutob ngang iyon

pag-usapan na ngayon

- gregoriovbituinjr.

05.10.2023

Ayon kay Bishop Helder Camara

AYON KAY BISHOP HELDER CAMARA

banal ka pag pinakain mo yaong mahihirap

komunista pag nagtanong bakit sila mahirap

banal ka pag nilimusan mo lang sila nang ganap

para may puntos ka sa langit ngunit mapagpanggap

nagbigay ka ng pagkain sa dukha? banal ka na!

isa kang tunay na lingkod! dakila ka talaga!

nang magtanong ka na bakit walang makain sila

ay itinuring ka agad na isang komunista

dahil nagtanong ka? dahil ba ikaw ay nagsuri?

dahil baka tulad mo, dukha'y maging mapanuri?

magtanong bakit ganito ang lipunan at lahi?

at mag-alsa sila laban sa mapang-aping uri?

ang pahayag niya'y kaytagal kong isinaloob

sapagkat talagang matalas, matindi, marubdob

sadyang nahahalungkat lahat ng kaba mo't kutob

nagtanong lang ng bakit, talaga kang isusubsob

ayaw nilang maging mapanuri ang maralita

kabilang kasi sila sa sistemang mapangutya

kaya ang nais nila'y maglimos lamang sa dukha

upang mapanatili ang sistema't di magiba

mabuhay ka, Bishop Camara, sa iyong sinambit

humanga ako sa'yo nang sinabi mo'y mabatid

nagtatanong din ako, ngunit sistema'y kaylupit

nais lang nilang dukha'y patuloy na manlimahid

- gregoriovbituinjr.

05.06.2023

Pagtagay

PAGTAGAY

tumagay muna't pahinga naman

at sardinas ang pinupulutan

relaks-relaks din paminsan-minsan

tumagay na naman ang kolokoy

"work and no play can make you a dull boy"

di ba, ika nila sa Ingles, hoy

kanina, mais sabaw, may fiber

ngayon, Red Horse, sardinas, mag-partner

simple lang tumagay, walang hassle

umiinom na naman ang kumag

para sa gabing ito'y panatag

pagkalasing ay tila kalasag

tara, minsan lang ito, tagay na

okay lang ako kahit mag-isa

wala namang nakakaalala

eh, ano nga palang selebrasyon?

wala lang, ay, teka, aba'y meron!

birthday nga pala ni Karl Marx ngayon

- gregoriovbituinjr.

05.05.2023

Taas-kamao

TAAS-KAMAO

mga kasama, mabuhay kayo

sa pagkilos nitong Mayo Uno

kaisa akong taas-kamao

sa Dakilang Araw ng Obrero

mabuhay kayo, mga kapatid

obrero'y tampok, wala sa gilid

diwa ng paggawa'y inyong hatid

lipunang asam ay inyong batid

mabuhay ang lahat ng sumama

pagpupugay sa mga kasama

magpatuloy sa pakikibaka

hanggang mabago na ang sistema

di sa Mayo Uno natatapos

ang ating sama-samang pagkilos

maghanda tayo sa pagtutuos

nang sistemang bulok na'y makalos

- gregoriovbituinjr.

05.04.2023

* litratong kuha ng makatang gala sa Recto tungong Mendiola, 05.01.2023

Ang aming hiyaw

ANG AMING HIYAW

Uring Manggagawa! Hukbong Mapagpalaya!

ang aming hiyaw noong Araw ng Paggawa

magkakauri'y isang hukbo, talaga nga

tila magbubuwal sa tusong dambuhala

panawagang naukit na sa diwa't puso

sa ilang dekada nang pagkilos patungo

sa landas na walang pang-aapi't siphayo

na pagsasamantala'y pangarap maglaho

kalaban ng salot na kontraktwalisasyon

manpower agencies ay linta hanggang ngayon

dapat ibagsak ang lahat ng panginoon

dapat walang naghaharing uri o poon

aalisin natin lahat ng kasamaan

at lahat ng panunupil sa ating bayan

ipapalit nati'y makataong lipunan

itatayo'y daigdig na makatarungan

kayong manggagawa ang tunay na dakila!

kayong nagpapakain sa lahat ng bansa!

magpatuloy kayo, hukbong mapagpalaya!

muli, pagpupugay sa uring manggagawa!

- gregoriovbituinjr.

05.04.2023

* litratong kuha sa España, Maynila, Mayo Uno, 2023

* maraming salamat po sa kumuha ng litrato, CTTO (credit to the owner)

* BMP - Bukluran ng Manggagawang Pilipino

Pulang-pula ang Mayo Uno

PULANG-PULA ANG MAYO UNO

anong laki ng mobilisasyon ng manggagawa

noong Mayo Uno, pagmasdan mo't rumaragasa

pulang-pula sila sa kalsada, kapara'y sigwa

parang handang ibagsak ang buwitreng maninila

nasa kanang bahagi pala ako ng litrato

tangan ang pulang tarp at K.P.M.L. ang tshirt ko

patunay na sa laban ng uri'y kaisa ako

at kumikilos para sa dignidad ng obrero

isang lipunang makatao ang pinapangarap

kung saan walang pagsasamantala't pagpapanggap

na ang dignidad ng kapwa'y kinikilalang ganap

isang lipunang walang mayaman, walang mahirap

O, manggagawa, taaskamao pong pagpupugay!

sa Araw ng Paggawa, mabuhay kayo! Mabuhay!

- gregoriovbituinjr.

05.03.2023

* kuha ang litrato sa España, Maynila, 05.01.2023

* maraming salamat po sa kumuha ng litrato, CTTO (credit to the owner)

* KPML - Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod

P750 minimum wage, ngayon na

P750 MINIMUM WAGE, NGAYON NA

seven hundred fifty pesos minimum wage, ngayon na!

panawagan ng manggagawa habang nagmamartsa

simpleng kahilingan sa gobyerno't kapitalista

ito kaya sa kanila'y maibigay talaga?

seven hundred fifty pesos kasama ang rehiyon

across-the-board, presyo ng lakas-paggawa, minimum

kaya naman iyan ng malalaking korporasyon

ayaw lang ibigay, sa tubo'y kabawasan iyon

ang pinaglalaban nila'y makatarungan lamang

ngunit mga naghaharing uri'y talagang dupang

sa tubo, gayong sa lakas-paggawa'y nakinabang

ayaw lang ibigay pagkat sa tubo nga'y suwapang

pakinggan sana ang panawagan ng manggagawa

pagkat sila ang umukit ng daigdig at bansa

nagpalago ng ekonomya ng bansa'y sila nga

pagkat kung walang manggagawa, pag-unlad ay wala

- gregoriovbituinjr.

05.03.2023

* litratong kuha ng makatang gala habang nagmamartsa sa España patungong Mendiola, Mayo Uno, 2023

Gawing pabahay ang lupang gobyerno

GAWING PABAHAY ANG LUPANG GOBYERNO

"Gawing pabahay sa mga mahihirap

ang lupang gobyerno!" anang maralita

panawagan sa gobyernong mapaglingap

dahil ito nga'y paglilingkod sa dukha

sila'y nakasama nitong Mayo Uno

sa lansangan habang patungong Mendiola

panawagang tagos sa puso ko't buto

ay dinggin bilang pagsisilbi sa masa

lupa'y serbisyo, di negosyo ng ilan

huwag hayaang agawin o kamkamin

ng mga negosyante't tusong gahaman

lupa'y gawing serbisyo'y ating layunin

katulad din ng pampublikong pabahay

na dapat serbisyong pamamahalaan

ng gobyerno, na di aariing tunay

kundi gamitin mo bilang mamamayan

anong ganda't di pribadong pag-aari

na siyang ugat ng laksang paghihirap

kundi ito'y pampublikong ating mithi

patungo sa lipunang pinapangarap

- gregoriovbituinjr.

05.03.2023

* litratong kuha ng makatang gala sa España tungong Mendiola, Mayo Uno 2023

Pagdalo sa Mayo Uno

PAGDALO SA MAYO UNO

taon-taon akong dumadalo

sa pagkilos tuwing Mayo Uno

kasama'y libo-libong obrero

dahil din sa paniwalang ito:

"Hindi bakasyon ang Mayo Uno!"

totoong holiday na tinuring

ng gobyerno, subalit sa amin

ito'y di dapat balewalain

holiday ngunit may pagkilos din

dahil sa historya nitong angkin

sa Dakilang Araw ng Paggawa

lumabas ang mga manggagawa

silang may kamay na mapagpala

na nagpaunlad ng mundo't bansa

bagaman sahod nila'y kaybaba

araw ng obrerong nagpapagal

upang pamilya'y may pang-almusal,

tanghalian, hapunan, minindal

araw itong dapat ikarangal

sa akin, mag-absent dito'y bawal

- gregoriovbituinjr.

05.02.2023

* selfie ng makatang gala sa Recto patungong Mendiola, Mayo Uno, 2023

Panawagan ng PMCJ sa Mayo Uno

PANAWAGAN NG PMCJ SA MAYO UNO

panawagan ng Philippine Movement for Climate Justice

sa manggagawa sa pagdiriwang ng Mayo Uno

Just Transition ay panguhanan nila't bigyang hugis

ang sistemang makakalikasan at makatao

imbes magpatuloy pa sa fossil fuel, coal, dirty

energy ay magtransisyon o lumipat ang bansa

o magpalit na patungong renewable energy

para sa kinabukasan, O, uring manggagawa!

kayo ang lumikha ng kaunlaran sa daigdig

di lang ng kapitalistang nasa isip ay tubo

saklolohan ang mundong anong lakas na ng pintig

upang mundo sa matinding init ay di maluto

payak na panawagan ngunit napakahalaga

sa kinabukasan ng mundo at ng bawat isa

- gregoriovbituinjr.

05.02.2023

* litratong kuha ng makatang gala sa Mendiola, Mayo Uno 2023

Mabuhay ang pagkakaisa ng uri

MABUHAY ANG PAGKAKAISA NG URI

mabuhay ang pagsasama-sama ngayon

ng apat na malalaking pederasyon

sa ilalim ng All Philippine Trade Unions

makasaysayang Araw ng Mayo Uno

ng uring manggagawa, taas-kamao

kaming bumabati sa lahat sa inyo

ito nga'y panibagong pagkakaisa

magkauri bagamat magkakaiba

nagkaunawa bilang uri talaga

sana, pagkakaisa'y magtuloy-tuloy

bilang uri, wala nang paligoy-ligoy

parang uhay ng palay na sumusuloy

mabuhay kayo, O, Uring Manggagawa!

pagpupugay sa Hukbong Mapagpalaya!

- gregoriovbituinjr.

05.02.2023

* litratong kuha ng makatang gala sa Mendiola, Mayo Uno, 2023

Presyo, Ibaba! Sahod, Itaas!

PRESYO, IBABA! SAHOD, ITAAS!

"Presyo, Ibaba! Sahod, Itaas!"

na karaniwan nang kahilingan

sistemang ito'y gawing parehas

di pa masabing "Tubo, Bawasan!"

kapag nagtaasan na ang presyo

ng mga pangunahing bilihin

di naman makasabay ang sweldo

nitong abang manggagawa natin

gayong talagang magkatunggali

ay sahod at tubo sa pabrika

gayunman, laban ay di madali

na dapat baguhin ay sistema

tuwing Mayo Uno'y bukambibig

sa manggagawa'y dapat ibigay

ngunit ito'y tila di marinig

ng namumunong pasuray-suray

na sa kapangyarihan ba'y lasing?

ang mga mata'y mapupungay na?

laging tulog? mata'y nakapiring?

kung ganito'y nahan ang hustisya?

- gregoriovbituinjr.

05.02.2023

* litratong kuha ng makatang gala sa Mendiola, Mayo Uno 2023

Tulang alay sa Mayo Uno 2023

TULANG ALAY SA MAYO UNO 2023

ngayong Pandaigdigang Araw ng Paggawa

ang kaarawan ng manggagawang dakila

mula sa kanilang kamay na mapagpala

ay umunlad ang daigdig, bayan at bansa

ako'y dati ring manggagawa sa pabrika

ng floppy disk ng computer, mga piyesa

tatlong taong machine operator ng AIDA

press machine, na una kong trabaho talaga

doon ko naunawa ano ang kapital

bakit mababa ang sahod ng nagpapagal

mabuti mang may sweldo, di ako nagtagal

sapagkat nag-resign upang muling mag-aral

hanggang ngayon, dala ko bawat karanasan

doon sa apat na sulok ng pagawaan

hanggang pinag-aralan na itong lipunan

hanggang maging aktibista ng uri't bayan

Manggagawa! Taas-kamaong pagpupugay!

sa pag-unlad ng bansa'y kayo ang nagpanday!

mula Malakanyang, simbahan, hanggang hukay!

buong daigdig ay inukit ninyong tunay!

- gregoriovbituinjr.

05.01.2023